ترانه رلان: قدیمی ترین اثر منظوم در ادبیات قرون وسطی فرانسه

سرود رولان (به فرانسوی: La Chanson de Roland) یکی از نخستین آثار اصلی ادبیات فرانسه است که عده‌ای به خاطر خط نخست متن که می‌گوید Ci falt la geste que Turoldus declinet معتقدند شخصی به نام تورولد نویسندهٔ آن بوده است.
از این اثر نه نسخه در دست است که نشانگر محبوبیت این سرود در سده‌های دوازدهم تا چهاردهم میلادی است. قدیمی‌ترین دست‌نویس به‌جا مانده دست‌نویس آکسفورد است که مربوط به سدهٔ دوازدهم است[۱] و متن آن ۴٬۰۰۴ خط دارد. نویسندهٔ این متن ناشناخته است ولی متن آن در سال ۱۸۴۳ به دست شخصی به نام راهب دلارو پیدا شده است که مورخین معتقدند اصلی است. این متن چهار هزار سطر دارد در حالی که قدیمی‌ترین نسخه‌ای که از این متن در دست دست داریم نه هزار سطر است. بندهای این شعر چنان‌که در ژانر حماسی» معمول است لس (laisse) نام دارد و آخر هر لس به جای قافیه جناس مصوت یا همآوایی (assonance) دارد. همآوایی یعنی واکهٔ ادا شدهٔ هجای آخر یکی باشد. مثالی که می‌تواند فرق آن با قافیه را نشان بدهد دو واژهٔ "میز" و "پیر" است که هم قایفه نیستند ولی همآوایی دارند. بعدها تروبادورها این متن را به صورت آواز درآوردند.
این شعر حماسی نخستین و برجسته‌ترین نمونه اثر در سبک پهلوان‌نامه فرانسوی (به فرانسوی: chanson de geste از gesta در لاتین به معنای حرکات ماجراجویانه) است و در کنار حماسه ال سید از نخستین نمونه‌های حماسی قرون وسطی به شمار می‌آید. داستانی که در این اثر آمده است داستان نبرد تنگه رونسوو است که در ۱۵ اوت ۷۷۸ رخ داد و طی آن پس‌قراولان فرانکی شاه شارلمانی که مجموعه‌ای غنی از غرامت‌ها را حمل می‌کردند مورد حمله دشمن قرار گرفتند. رولان یک شوالیه و مارکی منطقهٔ مارش دُ برتانی بود که بین برتانی، نوستری و آکیتن واقع است و در راس شوالیه‌های هم پیمانش برای پس گرفتن پامپلون در برابر ارتش وسکون متشکل از نظامیان منطقهٔ اسپانیای کنونی می‌ایستد.